غزل بسیار زیبای مولانا: جان و جهان

 

 

جان و جهان! دوش کجا بوده‌ا‌ی؟

 

نی غلطم در دل ما بوده‌ای

 

 

 

دوش ز هجر تو جفا دیده‌ام

 

ای که تو سلطان وفا بوده‌ای

 

 

 

آه که من دوش چه‌سان بوده‌ام!

 

آه که تو دوش که را بوده‌ای!

 

 

 

رشک برم کاش قبا بودمی

 

چون‌که در آغوش قبا بوده‌ای

 

 

 

زَهرِه ندارم که بگویم ترا

 

بی من بیچاره کجا بوده‌ای؟

 

 

 

یار سبک روح! به وقت گریز

 

تیزتر از باد صبا بوده‌ای

 

 

 

بی‌تو مرا رنج و بلا بند کرد

 

باش که تو بندِ بلا بوده‌ای

 

 

 

رنگ رخ خوب تو آخِر گُواست

 

در حرم لطف خدا بوده‌ای!

 

 

 

رنگ تو داری، که زِ رَنگ جهان

 

پاکی، و همرنگ بقا بوده‌ای

 

 

 

آینه‌ای! رنگ تو عکس کسی است

 

تو ز همه رنگ جدا بوده‌ای

 

غزلی بسیار زیبا و دلنشین از خواجه حافظ شیرازی

 

 

به مژگان سیه کردی هزاران رخنه در دینم

 

بیا کز چشم بیمارت هزاران درد برچینم

 

 

 

الا ای همنشین دل که یارانت برفت از یاد

 

مرا روزی مباد آن دم که بی یاد تو بنشینم

 

 

 

جهان پیر است و بی‌بنیاد از این فرهادکش فریاد

 

که کرد افسون و نیرنگش ملول از جان شیرینم

 

 

 

ز تاب آتش دوری شدم غرق عرق چون گل

 

بیار ای باد شبگیری نسیمی زان عرق چینم

 

 

 

جهان فانی و باقی فدای شاهد و ساقی

 

که سلطانی عالم را طفیل عشق می‌بینم

 

 

 

اگر بر جای من غیری گزیند دوست حاکم اوست

 

حرامم باد اگر غیری به جای دوست بگزینم

 

 

 

صباح الخیر زد بلبل کجایی ساقیا برخیز

 

که غوغا می‌کند در سر خیال خواب دوشینم

 

 

 

شب رحلت هم از بستر روم در قصر حورالعین

 

اگر در وقت جان دادن تو باشی شمع بالینم

 

 

 

حدیث آرزومندی که در این نامه ثبت افتاد

 

همانا بی‌غلط باشد که حافظ داد تلقینم

 

غزل بسیار زیبای سلسلۀ موی دوست از سعدی

 

 

سلسله موی دوست، حلقۀ دام بلاست

 

هر که در این حلقه نیست فارغ از این ماجراست

 

 

گر بزنندم به تیغ، در نظرش بی‌دریغ

 

دیدن او یک نظر، صد چو منش خونبهاست

 

 

گر برود جان ما در طلب وصل دوست

 

حیف نباشد، که دوست دوست تر از جان ماست

 

 

دعوی عشاق را شرع نخواهد بیان

 

گونه زردش دلیل، نالۀ زارش گواست

 

 

مایه پرهیزگار، قوت صبرست و عقل

 

عقل گرفتار عشق، صبر زبون هواست

 

 

دلشدۀ پای بند، گردن جان در کمند

 

زهره گفتار نِه، کاین چه سبب وان چراست

 

 

مالک ملک وجود، حاکم رد و قبول

 

هر چه کند جور نیست، ور تو بنالی جفاست

 

 

تیغ برآر از نیام، زهر برافکن به جام

 

کز قِبَل ما قبول، وز طرف ما رضاست

 

 

گر بنوازی به لطف، ور بگدازی به قهر

 

حکم تو بر من روان، زجر تو بر من رواست

 

 

هر که به جور رقیب، یا به جفای حبیب

 

عهد فرامش کند، مدعی بی‌وفاست

 

 

سعدی از اخلاق دوست هر چه برآید نکوست

 

گو همه دشنام گو، کز لب شیرین دعاست

شعری بسیار زیبا از احمد شاملو

ﺳﺎﺩﮔﻴﻢ ﺭﺍ...

ﻳﻜﺮﻧﮕﻴﻢ ﺭﺍ...

ﺑﻪ ﭘﺎی ﺣﻤﺎﻗﺘﻢ ﻧﮕﺬﺍﺭ...

ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﻡ ﻛﻪ ﺳﺎﺩﻩ ﺑﺎﺷﻢ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﻭﺭ ﻧﺰﻧﻢ...

ﻭﮔﺮﻧﻪ ﺩﺭﻭﻍ ﮔﻔﺘﻦ ﻭ ﺑﺪ ﺑﻮﺩﻥ ﻭ ﺁﺯﺍﺭ ﻭ  ﻓﺮﻳﺐ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺁﺳﺎﻥ ﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺩﻧﻴﺎﺳﺖ...

ﺑﻠﺪ ﺑﻮﺩﻥ نمی خواهد...

 

ﺩﻭﺭﻩ

ﺩﻭﺭۀ ﮔﺮﮔﻬﺎﺳﺖ.....

ﻣﻬﺮﺑﺎﻥ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﻲ, ﻣﻲ ﭘﻨﺪﺍﺭﻧﺪ ﺩﺷﻤﻨﻲ!

ﮔﺮﮒ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﻲ, ﺧﻴﺎﻟﺸﺎﻥ ﺭﺍﺣﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﺷﺎﻧﻰ!

ﻣﺎ ﺗﺎﻭﺍﻥ ﮔﺮﮒ ﻧﺒﻮﺩﻧﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻲ ﺩﻫﻴﻢ...

 

ای ساربان آهسته ران سعدی

 

 

ای ساربان آهسته ران، کارام جانم می رود

 

وان دل که با خود داشتم، با دلستانم می رود

 

 

 

من مانده ام مهجور از او، بیچاره و رنجور ازو

 

گویی که نیشی دور ازو، در استخوانم میرود

 

 

 

گفتم به نیرنگ و فسون، پنهان کنم ریش درون

 

پنهان نمی ماند که خون، بر آستانم می رود

 

 

 

محمل بدار ای ساروان، تندی مکن با کاروان

 

کز عشق آن سرو روان، گویی روانم می رود

 

 

 

او می رود دامن کشان، من زهر تنهایی چشان

 

دیگر مپرس از من نشان، کز دل نشانم می رود

 

 

 

برگشت یار سرکشم، بگذشت عیش ناخوشم

 

چون مجمری پر آتشم، کز سر دخانم می رود

 

 

 

با آنهمه بیداد او، وین عهد بی بنیاد او

 

در سینه دارم یاد او، یا بر زبانم می رود

 

 

 

باز آی و بر چشم نشین، ای دلستان نازنین

 

کاشوب و فریاد از زمین، بر آسمانم می رود

 

 

 

شب تا سحر می نغنوم، واندرز کس می نشنوم

 

وین ره نه قاصد می روم، کز کف عنانم می رود

 

 

 

گفتم بگریم تا ابل، چون خر فرماند در گل

 

وین نیز نتوانم که دل، با کاروانم می رود

 

 

 

صبر از وصال یار من، برگشتن از دلدار من

 

گرچه نباشد کار کم، هر کار از آنم می رود

 

 

 

در رفتن جان از بدن، گویند هر نوعی سخن

 

من خود به چشم خویشتن، دیدم که جانم می رود

 

 

 

سعدی فغان از دست ما، لایق نبودی ای بی وفا

 

طاقت نمی آرم جفا، کار از فغانم می رود

 

حتی به روزگاران استاد دکتر شفیعی کدکنی

 

 

ای مهربانتر از برگ در بوسه های باران

 

بیداری ستاره، در چشم جویباران

 

 

 

آیینه نگاهت، پیوند صبح و ساحل

 

لبخند گاهگاهت، صبح ستاره باران

 

 

 

بازآ که در هوایت خاموشی جنونم

 

فریادها برانگیخت از سنگ کوهساران

 

 

 

ای جویبار جاری! زین سایه برگ مگریز

 

کاین گونه فرصت از دست دادند بی شماران

 

 

 

گفتی: به روزگاری مهری نشسته گفتم

 

بیرون نمی توان کرد حتی به روزگاران

 

 

 

بیگانگی ز حد رفت، ای آشنا مپرهیز

 

زین عاشق پشیمان سر خیل شرمساران

 

 

 

پیش از من و تو بسیار بودند و نقش بستند

 

دیوار زندگی را زین گونه یادگاران

 

 

 

وین نغمه محبت، بعد از من و تو ماند

 

تا در زمانه باقی است آواز باد و باران

 

و من آن روز را احمد شاملو

روزی ما دوباره کبوترهایمان را پیدا خواهیم کرد


و مهربانی دست زیبایی را خواهد گرفت


 

روزی که کمترین سرود


بوسه است


و هر انسان


برای هر انسان


برادری ست


روزی که دیگر درهای خانه‌شان را نمی‌بندند


قفل افسانه‌ایست


و قلب


برای زندگی بس است


 

روزی که معنای هر سخن دوست داشتن است


تا تو به خاطر آخرین حرف دنبال سخن نگردی


روزی که آهنگ هر حرف، زندگی‌ست


تا من به خاطر آخرین شعر، رنج جستجوی قافیه نبرم


روزی که هر حرف ترانه‌ایست


تا کمترین سرود بوسه باشد


 

روزی که تو بیایی، برای همیشه بیایی


و مهربانی با زیبایی یکسان شود


روزی که ما دوباره برای کبوترهایمان دانه بریزیم



 

و من آنروز را انتظار می‌کشم


حتی روزی


که دیگر


نباشم...


گزیده ای از شعر ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد فروغ فرخزاد


سلام ای شب معصوم !

 

 سلام ای شبی که چشم های  گرگ های بیابان را 

 

به حفره های استخوانی ایمان  و اعتماد بدل می کنی

 

ودر کنار جویبارهای تو ، ارواح بیدها

 

ارواح مهربان تبرها را می بویند

 

من از جهان بی تفاوتی فکرها و حرف ها و صداها می آیم

 

و این جهان به لانۀ ماران مانند است

 

و این جهان پر از صدای حرکت پاهای مردمی­ست

 

که همچنان که ترا می بوسند

 

در ذهن خود طناب دار ترا می بافند

وای باران حمید مصدق

 

وای، باران؛

 

باران؛

 

شیشه پنجره را باران شست .

 

از دل من اما،

 

چه کسی نقش تو را خواهد شست ؟

 

 

 

آسمان سربی رنگ،

 

من درون قفس سرد اتاقم دلتنگ .

 

می پرد مرغ نگاهم تا دور،

 

وای، باران،

 

باران،

 

پر مرغان نگاهم را شست .

 

 

 

خواب رویای فراموشیهاست !

 

خواب را دریابم،

 

که در آن دولت خواموشیهاست .

 

من شکوفایی گلهای امیدم را در رویاها می بینم،

 

 

 

و ندایی که به من میگوید :

 

گر چه شب تاریک است

 

دل قوی دار،

 

سحر نزدیک است

 

 

 

دل من، در دل شب،

 

خواب پروانه شدن می بیند .

 

مهر در صبحدمان داس به دست

 

آسمانها آبی،

 

پر مرغان صداقت آبی ست

 

دیده در آینه صبح تو را می بیند .

 

 

 

از گریبان تو صبح صادق،

 

می گشاید پرو بال .

 

تو گل سرخ منی

 

تو گل یاسمنی

 

تو چنان شبنم پاک سحری ؟

 

نه؟

 

از آن پاکتری .

 

تو بهاری ؟

 

نه،

 

بهاران از توست .

 

از تو می گیرد وام،

 

هر بهار اینهمه زیبایی را .

 

 

 

هوس باغ و بهارانم نیست

ای بهین باغ و بهارانم تو !

 

کی رفته ای ز دل که تمنا کنم تو را فروغی بسطامی

 

 

کی رفته ای زدل که تمنا کنم ترا

 

کی بوده ای نهفته که پیدا کنم ترا

 

 

 

غیبت نکرده ای که شوم طالب حضور

 

پنهان نگشته ای که هویدا کنم ترا

 

 

 

با صد هزار جلوه برون آمدی که من

 

با صد هزار دیده تماشا کنم ترا

 

 

 

بالای خود در آینه چشم من ببین

 

تا با خبر ز عالم بالا کنم ترا

 

 

 

مستانه کاش در حرم و دیر بگذری

 

تا قبله گاه مومن و ترسا کنم ترا

 

 

 

خواهم شبی نقاب ز رویت برافکنم

 

خورشید کعبه ، ماه کلیسا کنم ترا

 

 

 

زیبا شود به کارگه عشق کار من

 

هر گه نظر به صورت زیبا کنم ترا

 

 

 

رسوای عالم شدم از شور عاشقی

 

ترسم خدا نخواسته رسوا کنم ترا

 

از قفس آزاد بهار

 

من نگویم که مرا از قفس آزاد کنید

 

قفسم برده به باغی و دلم شاد کنید

 

 

 

فصل گل می گذرد هم نفسان بهر خدا

 

بنشینید به باغی و مرا یاد کنید

 

 

 

عندلیبان گل سوری به چمن کرد ورود

 

بهر شاد باش قدومش همه فریاد کنید

 

 

 

یاد از این مرغ گرفتارکنید ای مرغان

 

چو تماشای گل و لاله و شمشاد کنید

 

 

 

هر که دارد ز شما مرغ اسیری به قفس

 

برده در باغ و یاد منش  آزاد کنید

 

 

 

آشیان من بیچاره اگر سوخت چه باک

 

فکر ویران شدن خانه  صیاد کنید

 

 

 

شمع اگر کشته شد از یاد مدارید عجب

 

یاد پروانه هستی شده بر باد کنید

 

 

 

بیستون بر سر راه است مبادا از شیرین

 

خبری گفته و غمگین دل فرهاد کنید

 

 

 

جور و بیداد کند عمر جوانان  کوتاه

 

ای بزرگان وطن بهر خدا داد کنید

 

 

 

گر شد از جور شما خانه موری ویران

 

خانه خویش محال است که آباد کنید

 

 

 

کنج ویرانه زندان شد اگر سهم بهار

 

شکر آزادی و آن گنج خدا داد  کنید

 

گوهرفروش شهریار

 

 

یار و همسر نگرفتم که گرو بود سرم

 

تو شدی مادر و من با همه پیری پسرم

 

 

 

تو جگر گوشه هم از شیر بریدی و هنوز

 

من بیچاره همان عاشق خونین جگرم

 

 

 

خون دل میخورم و چشم نظر بازم جام

 

جرمم این است که صاحبدل و صاحبنظرم

 

 

 

منکه با عشق نراندم به جوانی هوسی

 

هوس عشق و جوانیست به پیرانه سرم

 

 

 

پدرت گوهر خود تا به زر و سیم فروخت

 

پدر عشق بسوزد که در آمد پدرم

 

 

 

عشق و آزادگی و حسن و جوانی و هنر

 

عجبا هیچ نیرزید که بی سیم و زرم

 

 

 

هنرم کاش گره بند زر و سیمم بود

 

که به بازار تو کاری نگشود از هنرم

 

 

 

سیزده را همه عالم به در امروز از شهر

 

من خود آن سیزدهم کز همه عالم به درم

 

 

 

تا به دیوار و درش تازه کنم عهد قدیم

 

گاهی از کوچه معشوقه خود می گذرم

 

 

 

تو از آن دگری رو که مرا یاد تو بس

 

خود تو دانی که من از کان جهانی دگرم

 

 

 

از شکار دگران چشم و دلی دارم سیر

 

شیرم و جوی شغالان نبود آبخورم

 

 

 

خون دل موج زند در جگرم چون یاقوت

شهریارا چه کنم لعلم و والا گهرم

 

حدیث جوانی رهی معیری

اشکم، ولی به پای عزیزان چکیده ام


خارم، ولی به سایه گل آرمیده ام


با یاد رنگ و بوی تو، ای نوبهار عشق


همچون بنفشه سر به گریبان کشیده ام


چون خاک، در هوای تو از پا فتاده ام


چون اشک، در قفای تو با سر دویده ام


من جلوه شباب ندیدم به عمر خویش


از دیگران حدیث جوانی شنیده ام


از جام عافیت، می نابی نخورده ام


وز شاخ آرزو، گل عیشی نچیده ام


موی سپید را، فلکم رایگان نداد


این رشته را به نقد جوانی خریده ام


ای سرو پای بسته، به آزادگی مناز


آزاده من، که از همه عالم بریده ام


گر میگریزم از نظر مردمان، رهی


عیبم مکن، که آهوی مردم ندیده ام

 

دی ماه ١٣٣٣

یاد ایام رهی معیری

یاد ایامی که در گلشن فغانی داشتم

 

در میان لاله و گل آشیانی داشتم

 

گرد آن شمع طرب می‌سوختم پروانه‌وار

 

پای آن سرو روان اشک روانی داشتم

 

آتشم بر جان ولی از شکوه لب خاموش بود

 

عشق را از اشک حسرت ترجمانی داشتم

 

چون سرشک از شوق بودم خاکبوس درگهی

 

چون غبار از شکر سر بر آستانی داشتم

 

در خزان با سرو و نسرینم بهاری تازه بود

 

در زمین با ماه و پروین آسمانی داشتم

 

درد بی‌عشقی ز جانم برده طاقت ورنه من

 

داشتم آرام تا آرام جانی داشتم

 

بلبل طبعم رهی باشد ز تنهایی خموش

 

نغمه‌ها بودی مرا تا همزبانی داشتم

پادشاه اسیر سعدی

من از آن روز که دربند توام آزادم

 

پادشاهم که به دست تو اسیر افتادم

 

همه غم‌های جهان هیچ اثر می‌نکند

 

در من از بس که به دیدار عزیزت شادم

 

خرم آن روز که جان می‌رود اندر طلبت

 

تا بیایند عزیزان به مبارک بادم

 

من که در هیچ مقامی نزدم خیمه انس

 

پیش تو رخت بیفکندم و دل بنهادم

 

دانی از دولت وصلت چه طلب دارم هیچ

 

یاد تو مصلحت خویش ببرد از یادم

 

به وفای تو کز آن روز که دلبند منی

 

دل نبستم به وفای کس و در نگشادم

 

تا خیال قد و بالای تو در فکر منست

 

گر خلایق همه سروند چو سرو آزادم

 

به سخن راست نیاید که چه شیرین سخنی

 

وین عجبتر که تو شیرینی و من فرهادم

 

دستگاهی نه که در پای تو ریزم چون خاک

 

حاصل آنست که چون طبل تهی پربادم

 

می‌نماید که جفای فلک از دامن من

 

دست کوته نکند تا نکند بنیادم

 

ظاهر آنست که با سابقه حکم ازل

 

جهد سودی نکند تن به قضا دردادم

 

ور تحمل نکنم جور زمان را چه کنم

 

داوری نیست که از وی بستاند دادم

 

دلم از صحبت شیراز به کلی بگرفت

 

وقت آنست که پرسی خبر از بغدادم

 

هیچ شک نیست که فریاد من آن جا برسد

 

عجب ار صاحب دیوان نرسد فریادم

 

سعدیا حب وطن گر چه حدیثیست صحیح

 

نتوان مرد به سختی که من این جا زادم

صورتگر نقاشم مولانا

 

 

صورتگر   نقاشم   هر   لحظه   بتی   سازم

 

 

وانگه همه  بت‌ها را  در پیش  تو بگدازم

 

 

صد    نقش   برانگیزم   با   روح   درآمیزم

 

 

چون نقش  تو را  بینم  در آتشش  اندازم

 

 

تو   ساقی   خماری   یا   دشمن   هشیاری

 

 

یا آنک  کنی ویران  هر خانه که می سازم

 

 

جان  ریخته  شد  بر  تو  آمیخته  شد  با  تو

 

 

چون بوی تو دارد جان جان را هله بنوازم

 

 

هر خون که ز من روید با خاک تو می گوید

 

 

با مهر  تو  همرنگم  با  عشق  تو  هنبازم

 

 

در خانه آب و گل  بی‌توست  خراب این دل

 

یا   خانه   درآ   جانا   یا   خانه   بپردازم

 

مقابل روی تو سعدی

 

 

بگذار تا مقابل روی تو بگذریم

 

دزدیده در شمایل خوب تو بنگریم

 

شوقست در جدایی و جورست در نظر

 

هم جور به که طاقت شوقت نیاوریم

 

روی ار به روی ما نکنی حکم از آن توست

 

بازآ که روی در قدمانت بگستریم

 

ما را سریست با تو که گر خلق روزگار

 

دشمن شوند و سر برود هم بر آن سریم

 

گفتی ز خاک بیشترند اهل عشق من

 

از خاک بیشتر نه که از خاک کمتریم

 

ما با توایم و با تو نه‌ایم اینت بلعجب

 

در حلقه‌ایم با تو و چون حلقه بر دریم

 

نه بوی مهر می‌شنویم از تو ای عجب

 

نه روی آن که مهر دگر کس بپروریم

 

از دشمنان برند شکایت به دوستان

 

چون دوست دشمنست شکایت کجا بریم

 

ما خود نمی‌رویم دوان در قفای کس

 

آن می‌برد که ما به کمند وی اندریم

 

سعدی تو کیستی که در این حلقه کمند

 

چندان فتاده‌اند که ما صید لاغریم